MEVLA GÖRELİM,NEYLER NEYLERSE GÜZEL EYLER.

 


   
  MARİFETNAME
  12-BÖLÜM
 

12-BÖLÜM:

 
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
 
Altıncı göğün yapısını ve orada hâkim olan müşteri (Jüpiter) yıldızının
vasıflarını beş madde ile beyan eder.
 
Birinci Madde
 
Müşteri yıldızının mümessil feleğini bildirir.
 
Ey aziz, malûm olsun ki, astronamlar demişlerdir ki: Yedi gezegenden
müşteri feleğidir ki, ay feleğine nispetle altıncı felektir. Güneş
feleğinin üzerinde bulunup, yüksek felekler nâmıyle şöhret bulan üç
feleğin ortancası olup; müşteri yıldızı, saadet verici olarak tanınmıştır.
Tabiatının adaletli oluşundan ona: En saadetli adı verilmiştir.
Astronomlar, müştere yıldızının yapısı için dahi üç adet felek ispat edip,
düzenlemişlerdir ki; birinci felek, merkezde, kuşakta, kutuplarda ve
harekette burçlar feleğine benzer ve mümessildir. İkinci felek, merkez
dışındadır ki, mümessil feleğin altında ve iki paralel yüzeyde bulunup,
döndürücü merkezin taşıyıcısıdır. Üçüncü felek, döndürücü felektir ki,
müşteri yıldızı onun bir tarafında çakılmış olup, o kendi merkezi üzerinde
hareket ettikçe, bu yıldız dahi onunla dönücüdür.
Müşteri yıldızının mümessil feleği ki, küllî felektir. O, iki paralel
yüzeyle çevrili kürevî bir cisimdir. Yüksek yüzeyi, kendi üzerinde olan
zühal feleğinin çukurumsu yüzeyine; alt yüzeyi, altında olan merih
feleğinin yumru yüzeyine temas etmiştir. Bu mümessil felek, kendi üzerinde
ve altında bulunan öteki felekler gibi, önce büyük feleğin hareketine uyucu
olup, ilk hareket ile âlemin merkezi çevresinde doğudan batıya zorunlu
hareket eder. İkinci olarak, kendine özgü hareketiyle âlemin merkezi
çevresinde sekizinci feleğin hareketi kadar batıdan doğuya âheste gider.
Sekizinci feleğin hareket ettirmesiyle hareket eder. O halde doruk ve etek,
tepe ve kuyruk bununla yetmiş yılda bir derece gider.
 
 İkinci Madde
 
Müşteri yıldızının merkez dışı feleğini şekil ve hareketiyle bildirir.
 
Ey aziz, malûm olsun ki, astronomlar demişlerdir ki: Müşteri yıldızının
nizam ve hali için mümessil feleğinin içinde taşıyıcı nâmıyle tayin olunan
ikinci felektir ki, yere şamil ve merkezi, âlemin merkezinden kendi çapıyla
beşbuçuk derece uzaklıkla doruk noktasına dışarda eğilimli iki paralel
yüzeyle kuşatılmış küre bir cisimdir. Bu kürenin çukurumsu yüzeyi, birinci
feleğin çukurumsu yüzeyine bir noktada temas etmiştir ki, o noktaya: Doruk
derler. O nokta, âlemin merkezine kıyasla en uzak nokta olmakla, müşteri
yıldızı o noktaya geldikte; yerin merkezinden oldukça uzak ve yüksek olur.
Bunun gibi bu ikinci feleğin yumru yüzeyi, ilk feleğin yumru yüzeyine bir
noktada müşterektir ki, ona teğettir. Bu noktaya etek adı verirler. Zira
ki, âlemin merkezin nispetle en yakın nokta odur. Zühal yıldızı, bu
taşıyıcı feleğin hareketiyle o noktaya indikte; yerin merkezine oldukça
yakınlaşmış olur. Şimdi bu belirleme üzere, ilk felekten ikinci felek
ayrılıp, anlatılan şekile sokuldukta; birinci felekten zorunlu olarak iki
değişik kalınlıkta küre kalır ki, biri ikinci feleği içine almıştır, biri
ikinci felekle birlikte boşaltılmıştır. İçine alanın ince tarafı doruğa,
kalın tarafı eteğe doğrudur. Boş kürenin ince ve kalın tarafı, dolu kürenin
tersinedir. Bu iki kürenin, feleğin tamamlanmasında katkıları tamam olmakla
birine dolunun tamamlayıcısı ve birine boşun tamamlayıcısı derler. Her
feleğin bir özel hareketi belirlenmiş olup, kendine mahsus dönme ve
kutuplar üzerinde deveran edip, dönüşünü tamamlamak kaçınılmaz olmakla,
eğik felek müşteri, zühalin mümessil feleğinin altında, kendi mümessil
feleği içinde, kendi belirli hareketiyle batıdan doğuya hareket edip,
yıldızı da hareket ettirir. Şu halde bu yıldız, onunla her burçta bir sene
durarak, oniki senede bir dönüşünü tamamlar. Adı geçen yıldız, kendi
altında olan feleklere nispetle yerden uzak ve dairesi geniş olduğundan,
yıldızın hareketi, müşterinin altında bulunan diğer gezegenlerin
hareketlerinden daha ağır görünür.
 
 Üçüncü Madde
 
Müşteri yıldızının döndürücü feleğini, yapısı ve hareketiyle bildirir.
 
Ey aziz, malûm olsun ki, astronomlar, bu müşteri yıldızının dahi
durumlarının tanzimini, belirlenmiş ölçülerle tayin konusunda yetinmeyip,
yere şâmil olmayan bir başka küçük felek de ispat edip, ona: Döndürücü
felek demişlerdir. Döndürücü felek, müşterinin mümessil feleğinde yere
şâmil olmayan bir küçük felektir ki, bu yıldızın kendisini taşıyan ve
merkez dışı olan ikinci feleğe eğimli kuşağına dahil ve ona gömülmüştür ki,
çapı, taşıyıcı feleğin her iki yüzeyine teğettir. Döndürücü felek, bir tek
yüzeyle kuşatılmış dolu bir küredir. Kendi mekanında, eğilimli feleğin
cismine düzenli hareketle batıdan doğuya dönüp; bir talimli feleğin
cisminde düzenli hareketle batıdan doğuya dönü;p; bir tarafında çakılmış
olan müşteriyi kendisiyle beraber döndürür. Bu feleğin kendi merkezi
çevresinde olan batıya yönelik hareketiyle bu felek, müşteri yıldızını, bir
gün bir gecede kendi kuşağının üçyüzaltmış derecesinden takriben bir derece
kadar mesafe alıp gider. Yani orta bir hareketle güneşinki kadar hareket
ettirir ki, senede bir dönüşümü tamam eder. Bu harekete: Yıldızın farklı
hareketi ve yıldızın kendine özgü hareketi derler. Bu müşteri yıldızı dahi
bir yüzeyle kuşatılmış kürevî bir isim, içi dolu ve ışıklıdır. Döndürücü
feleğin bir yanında gömülü bulunan kuşağı yanında, ortak bir noktada
dördüncüsüyle temas etmiştir. Yani yıldız, tamamiyle döndürücünün cisminde
bulunup, yüzeyi, yüzeyine teğet olmuştur. Taşıyıcının bir tarafında,
döndürücü feleğin kendine has hareketi gibi bu yıldızın dahi döndürücüsü
tarafında, kendi merkezi üzerinde dönücü hareketini, rasatçıların çoğu
gözetleyip: "Feleklerde duran bir şey yoktur," demişlerdir.
 
 Dördüncü Madde
 
Müşteri yıldızının sürat ve istikametini, yavaşlama ve duraklamasını,
geriye dönüş ve şaşırmışlığını, güneş ile olan bağlantı ve yakınlığını
bildirir.
 
Ey aziz, malûm olsun ki, astronomlar demişlerdir ki: Müşteri yıldızı aynı
zamanda kâh sürat ve kâh istikamet ve kâh yavaşlama ve kâh duraklama ve kâh
geri dönme ve kâh bu durumların tekrarı halindeki şaşırmışlığının
açıklanması budur ki: Bu yıldız, döndürücünün en yükseğinde bulundukta;
kendi merkezinin hareketi, döndürücü feleğin merkezinin hareketine burçlar
sırası üzere uymasıyla, yıldız hızlı hareket eder görünür. Ne zaman
yıldız, döndürücünün alt tarafına bir miktar eğimli olup, düz hareket eder
ve yıldız döndürücünün eteğine inmesi durumunda yavaş hareket eder
görünür. Zira ki, yıldızın kendi merkezi, inişte olduğundan hareketi
görünmez olur. Yıldız, döndürücünün en altına yakın oldukta; kendi
merkezinin burçlar sırasına ters hareketi, döndürücüsünün merkezinin
taşıyıcısı hareketiyle sıraya uygun olan hareketine eşit olup; iki hareket
birbirine mukabil gelip, muarız olduğu için yıldız durur görünür. Yıldız,
döndürücünün aşağısında bulundukta; kendi merkezinin hareketi,
döndürücüsünün merkezinin hareketinden fazla olup, yıldız geri döner
görünür. yıldızın dönüşü tamam olup, iki hareket yine eşitlendikte; ikinci
olarak durur görünür. Bu duruştan sonra yine yavaş hareket ediyor görünür.
Zira ki, yıldızın kendi merkezine uygun olmakla, hareketi görünmez olup,
ancak döndürücünün merkezinin hareketi görünür. Bundan sonra yavaş hareketi
yine düzelir ve süratli görünür. Halbuki yıldız, kendi döndürücüsünde
dönüşünü ihtilâfsız tamam eder. Zira ki, yıldızların ve feleklerin
hareketleri kendi küreleri kuşağına kıyasla benzer ve düzgündür. Yıldızın
geriye dönüşünden önceki durağına: Makam, sonrakine: İkinci makam derler.
Müşteri yıldızının geriye dönüşü dört ay, düzgün hareketi sekiz ay dokuz
gündür. Bu yıldızın eğilimli feleği, güney ve kuzeye burçlar kuşağından
birer buçuk derece eğimi var ise; döndürücü feleğinin dahi doruğu ve eteği
dahi eğilimli felekten kâh güney tarafına, kâh kuzey tarafına eğilimli
olup, ikibuçuk derece enlem farkı bulunmakla, yürüyüşünde şaşırmış gibi
görünüp, şaşırmış olarak isimlendirilmiştir. Bu müşteri yıldızına, güneşe
nispetle ârız olan bağlantı ve yaklaşma beyanı budur ki; bu yıldızın, zühal
gibi daima döndürücüsünün ortasından kendi cisminin merkezi uzaklığı;
güneşin merkezinin burçlar feleğinde olan ortasından döndürücünün
merkezinin ortası gibidir. Bu durumda, müşteri yıldızı, döndürücüsünün
doruğunda bulunduğunda sürekli güneşle aynı hizada olur. Zira ki güneşin
merkezi, döndürücünün merkezinden uzaklaştıkça, döndürücünün orta
doruğundan yıldızın merkezi dahi güneşin uzaklığı kadar uzak olur. Güneş,
döndürücünün merkezine karşı oldukta; yıldız dahi döndürücünün eteğine
inmiş olur. bu durumda, bu yıldızın güneşle yakınlığı, sürekli
döndürücüsünün zirvesinde bulunduğu halde vâki olur. Güneşle karşı karşıya
gelmesi, döndürücüsünün eteğindeyken olur. Bu yıldızın güneşe iki yaklaşışı
arasında olan süre, bir sene otuzüç gündür.
 
 Beşinci Madde
 
Müşteri yıldızının doruk ve eteğini; tepe ve kuyruk düğümlerini; tabiat ve
vasıflarını; uzaklığını mesafesini ve cismin ölçüsünü bildirir.
 
Ey aziz, malum olsun ki, astronomlar demişlerdir ki: Müşteri yıldızının
doruğu, tepe ve kuyruk noktaları arasından yani eğilimli feleğinin, burçlar
feleğinden kuzeye fazla eğiminden yirmi derece öndedir. Şimdi müşterinin
doruğu, tepe düğümünden yetmiş derece geridedir. Zühal ile müşteriden başka
şaşırmış yıldızların dorukları, tepe düğümlerinden doksan derece kuzeyde
bulunurlar. Çünkü doruklar ve etekler, yukarıda açıklandığı üzere, sâbit
feleklere uygun hareket ederler. Müşterinin doruğunun burçlar feleğindeki
mekanı rumî tarihin asiz senesinde başak burcunun ondokuz buçuk derecesinde
belirlenmişti. Eteği dahi balık burcunun ondokuzbuçuk derecesine ulaşmıştı.
Tepe düğüm noktası, yengeç burcunun dokuçbuçuk derecesine gelmişti. Kuyruk
düğümü, oğlak burcunun dokuçbuçuk derecesinde kalmıştı. Halen rumî tarih,
ikibin altmışdokuz seneye erip, hicrî tarih de binyüzyetmiş seneye
yetmiştir. O halde asîz tarihinden bu tarihe gelinceye dek, her yetmiş
seneyi bir dereceye dağıtmakla bütün noktalar takriben sekiz derece
gitmiştir. Bu minval üzere hesap etmek, her tarihte bütün noktaların
yerlerini belirler.
Müşteri yıldızının tabiatında ve övgüye değer vasıflarında, müneccimler
sözbirliği edip, demişlerdir ki: Müşterinin tabiatı itidal üzere sıcak ve
rutubetli olup, gündüz erkeği olmakla; büyük uğurlu nâmıyle
isimlendirilmiştir. bu yıldızın vasıfları: Din gayreti, ilim, hilim, haya,
cömertlik, tevazu, akıl, iffet, talakât ve fasihlik bulunmuştur. Bu yıldız,
rahimlere düşen döllere tali olsa, Hak'kın emriyle bunun selîm tabiatı ve
övülmüş vasıfları, onlara sirayetle yaratılıp ve huy olup, talileri müşteri
hüküm olunur. "Annesinin karnında kutlu olan kutludur," hadisi gereğince;
onlar o saadetle dünyaya gelip, her biri sait (kutlu) bulunur. Bu yıldız,
pazartesi gecesine ve perşembe gününe hakimdir. O gecenin günbatımından
sonra ve bu gündüzün gün doğumundan sonra birer zaman saatleri, bu yıldıza
nispet kılınmıştır.
Müşteri yıldızının ve mümessil feleğinin uzaklık mesafelerinde ve
kalınlıklarında ve cisimlerinde rasatçılar, geometriciler ve matematikçiler
ittifak edip, demişlerdir ki: Müşterinin mümessil feleğinin yumuk yüzeyinin,
âlemin merkezinden uzaklık mesafesi takriben yirmiiki bin kere bin ve
dokuzyüz doksan ikibin dörtyüzseksenyedi fersah ölçülmüştür. Çukur
yüzeyinin ise, uzaklığı takriben ondörtbin kere bin ve yediyüzyetmişbin
dokuzyüs kırkdört fersah hesap kılınmıştır. Bu mümessil feleğin kalınlığı
takriben sekizbin kere ybin ve ikiyüz yirmi bin beşyüzkırküç fersah
bulunmuştur. Müşteri yıldızının cismi, takriben yer cisminin yarısı kadar
bulunup, hepsi delillerle ispat olunmuştur. (Allah daha iyi bilir.)
 
 
  Bugün 145 ziyaretçi (219 klik) kişi burdaydı!  
 
islamiHit.com Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol